Rungutan dan juga bantahan telah dibuat oleh sekelompok wartawan dan pencinta kebebasan media terhadap kekerasan yang menimpa wartawan dan jurugambar yang sedang
menjalankan tugas mereka ketika perhimpunan BERSIH 3.0 berlangsung di
sekitar Kuala Lumpur yang berhampiran dengan Dataran Merdeka pada 28
April yang lalu.
Ini
kerana "gangguan" yang dialami kumpulan wartawan dan jurugambar itu
bukan saja merupakan satu perkara yang membahayakan secara fizikal,
tetapi juga berperanan sebagai satu bentuk tapisan tegar terhadap
kewartawanan dan kebebasan media di tanah air kita. Sudah tentunya
rampasan kamera dan kad memori daripada tangan jurugambar dan wartawan
berkenaan menjejas kebebasan pekerja media ini untuk merakam dan
menerbitkan berita peristiwa berkenaan untuk tatapan orang ramai, iaitu
satu usaha untuk cuba mendampingi kebenaran sedekat mungkin.
Dengan
kata lain, insiden kekerasan dan rampasan alat rakaman yang didakwa
menimpa jurugambar dan wartawan itu bercanggahan dengan prinsip
kebebasan akhbar, iaitu satu hujahan yang sudah tentunya berlawanan
dengan dakwaan Perdana Menteri Najib Razak bahawa dua faktor ini tiada
kaitan langsung antara satu sama lain.
Bentuk
"penapisan" ini sudah tentunya merupakan jenis yang ekstrem jika
dibandingkan dengan amalan "penapisan biasa" seperti surat tunjuk-sebab
yang dikeluarkan oleh Kementerian Dalam Negeri (KDN); pihak media
mendapat panggilan telefon dari pihak berkuasa; para editor dipanggil
untuk "perbincangan" bersama pihak KDN; dan media mendapat arahan
tertentu dari pihak atasan dari kementerian berkenaan agar "berkelakuan
baik".
Tetapi "penapisan" terhadap media juga boleh muncul dalam bentuk yang berlainan daripada apa yang telah dinyatakan di atas. Malah ianya berpotensi untuk mengalih pandangan umum daripada isu yang pokok.
Kekecohan dan keganasan yang timbul pada penghujung perhimpunan BERSIH 3.0 itu bukan sahaja mendapat perhatian media, malah menarik perhatian dan menimbulkan
kebimbangan orang ramai, lebih-lebih lagi mereka yang cintakan keamanan.
Yang
lebih membimbangkan, sepertimana yang telah ditekankan di atas, ialah
penumpuan media dan orang ramai terhadap insiden keganasan mempunyai
kesan untuk mengalih perhatian orang ramai daripada tuntutan BERSIH 3.0,
iaitu menuntut satu proses pilihan raya yang adil dan telus, media yang
adil, serta membenteras rasuah dan politik kotor, antara lain.
Isu
keganasan ini sudah tentunya kelihatan penting oleh umum kerana secara
prinsipnya ia boleh menjejaskan ketenteraman awam dan keamanan dalam
masyarakat, dan oleh kerana ini insiden yang bercirikan keganasan mudah
mencuit hati dan mencetuskan kerisauan - dan juga kemarahan - dalam
kalangan rakyat yang mencintai kedamaian dan keamanan seperti di
Malaysia.
Selanjutnya, kelompok yang dikatakan mencetuskan keganasan atau kekecohan itu lazimnya menerima cemuhan dan kemarahan dari umum kerana kelihatan mencabar ketenteraman awam yang diidamkan dan disanjung oleh majoriti ahli masyarakat berkenaan.
Malah ada pihak, melalui pelaporan media, yang secara sedar
memburuk-burukkan lagi (demonise) orang-orang yang kononnya mencetus
kerusuhan atau keganasan itu hingga menyebabkan mereka lebih dibenci dan
dikutuk sekeras-kerasnya oleh sebilangan ahli masyarakat.
Apa yang telah berlaku di negara atau dalam konteks lain ialah kejadian ganas yang menjejas
perhimpunan awam telah menggalakkan sebilangan besar ahli masyarakat
yang menuntut kepada pihak berkuasa untuk mengetatkan lagi kawalan
terhadap kebebasan berhimpun, kalau tidak pun kebebasan bersuara.
Dengan kata lain, tuntutan ini telah memberi laluan, atau menghalalkan,
tindakan pihak pemerintah untuk bersikap kukubesi pada akhirnya.
Dalam keadaan yang hiruk piruk ini, isu pokok yang menghantui insiden ini pada permulaannya
telah diambil alih secara langsung atau tidak langsung oleh insiden
bercorak fizikal itu, iaitu keganasan dan kekecohan yang berlaku.
Dengan kata lain, isu pokok atau perkara asal telah terbenam.
Dan
dalam kes BERSIH 3.0, apa yang kemudiannya berlaku ialah bukan sahaja
insiden keganasan di akhir perhimpunan di KL itu diperbesar-besarkan
oleh media, malah ianya mengundang reaksi negatif daripada sebilangan
manusia yang kononnya menerima akibat daripada insiden berkenaan.
Misalnya, bantahan dari segerombolan peniaga di Kuala Lumpur yang
menuntut agar pengerusi bersama BERSIH 3.0, Ambiga Sreenevasan, dihukum,
dan pampasan diberikan kepada mereka yang kononnya mengalami kerugian
besar akibat daripada insiden BERSIH 3.0 di bandaraya Kuala Lumpur.
Perdana
Menteri Najib pula mendakwa BERSIH 3.0 bertujuan mengguling
pemerintahan sedia ada melalui kaedah yang bukan demokratik dan secara
revolusi. Seterusnya dakwaan Najib ini mendapat reaksi, antara lain,
daripada tiga bekas Ketua Polis Negara yang menuntut agar pihak polis
mengambil tindakan yang kononnya kemungkinan besar merupakan satu
percubaan untuk mengguling pemerintah secara tidak demokratik.
Rentetannya ialah Ketua Polis Negara Ismail Omar telah menjanjikan satu penyiasatan polis terhadap usaha yang didakwa bertujuan menjatuhkan pemerintah secara demonstrasi ganas.
Selain
daripada itu, ada sebilangan manusia dari Pantai Timur yang teruja
menuntut agar kerakyatan Ambiga ditarik balik kerana aktiviti beliau
yang disifatkan sebagai kurang patriotik dan menjejaskan ketenteraman
awam. Hukuman yang amat berat telah disarankan bagi seorang warga yang
mahukan kebersihan dalam proses pilihan raya.
Majlis Fatwa Negara telah mengeluarkan fatwanya - ekoran daripada kekecohan yang bersabitan
dengan BERSIH 3.0 ini - yang mengharamkan orang Islam daripada
mengambil bahagian dalam perhimpunan yang kononnya tidak sah dan tidak
membawa manfaat kepada mereka. Yang peliknya, tiada fatwa telah
dikeluarkan bagi BERSIH 1.0 dan 2.0 hingga boleh mengundang soalan
samada perhimpunan yang lalu diiktirafkan sebagai "halal". Lagipun,
adakah "haram" usaha untuk membersihkan prosedur pilihanraya dan juga
sistem demokrasi di negara ini yang berselaput dengan rasuah dan politik
kotor?
Sepertimana yang dinyatakan di atas,
kekecohan dan keganasan yang timbul pada akhir perhimpunan BERSIH 3.0 di
Kuala Lumpur telahpun mencetus pelbagai reaksi yang negatif dari pihak
berkuasa dan kelompok-kelompok tertentu dalam masyarakat. Keganasan
memang tidak diingini oleh majoriti dalam masyarakat. Namun begitu,
aspek keganasan yang berkaitan dengan BERSIH 3.0 ini perlu diletakkan
dalam perspektif yang betul supaya ia membolehkan pemahaman yang
mendalam dan juga tidak menenggelamkan isu pokok yang berkaitan dengan
tuntutan BERSIH 3.0.
Jadi
dalam konteks ini, "keghairahan" media terhadap keganasan yang
berkaitan dengan perhimpunan BERSIH 3.0 itu boleh mendatangkan kesan
mengalih pandangan umum daripada tuntutan BERSIH 3.0 ke perkara-perkara
sampingan yang timbul ekoran daripada kekecohan itu.
Dengan
kata lain, isu sampingan yang ditimbulkan daripada perhimpunan ini
merupakan satu bentuk penapisan yang halus yang menyebabkan tuntutan
asas BERSIH 3.0 terbiar atau mendapat perhatian yang dingin dari pihak
yang berkenaan.
Dan kekecewaan serta kebimbangan
rakyat masih menyerlah jika tuntutan asas BERSIH 3.0 ini dipinggirkan
secara langsung mahupun tidak langsung. Seperkara lagi yang tidak
kurang pentingnya, kesahihan hak rakyat untuk berhimpun secara aman di
kawasan awam juga tergugat akibat kekecohan ini sepertimana yang
dipaparkan dalam media arus perdana.
*Dr.Mustafa K Anuar ialah pemerhati media yang juga mengidamkan kebersihan politik.
Tiada ulasan:
Catat Ulasan